बाल्यकालका घाउहरू: किन हाम्रो जीवनमा यति ठूलो प्रभाव पार्छन्?

(स्मरण: तल उल्लेखित सबै कथाहरू काल्पनिक, नाम परिवर्तन गरिएको र केवल उदाहरणका रूपमा प्रस्तुत गरिएका छन्।)

धेरै वर्षपछि पनि किन केही शब्दले मन पोल्छ?
किन केही मानिसबाट टाढा हुँदा हल्का महसुस हुन्छ, तर केहीबाट नजिक हुँदा घुटन?
किन कहिलेकाहीँ हामी आफैँलाई ‘पर्याप्त छैन’ भनेर महसुस गर्छौँ?

यी धेरै प्रश्नको उत्तर बाल्यकालमा लुकेको हुन्छ।

हामी धेरैले जीवनका ठूला संघर्षहरूबारे खुला कुरा गर्छौँ,
तर मनभित्र बाक्लो रूपमा बसेका बाल्यकालका घाउहरूबारे?
हामी मौन बस्छौँ।

तर हामी मौन बसेर समस्या हराउँदैन।
बरु — भित्रै गहिरिन्छ।

---

बाल्यकाल: एउटा अदृश्य खेलौना जसले भविश्य चलाउँछ

बाल्यकालमा पाएका अनुभव—माया, डर, दण्ड, तुलना, बेवास्ता—यी सबैले
हाम्रो भविष्यको “default setting” बनाइदिन्छन्।

विज्ञानले पनि यस्तै भन्छ।
थुप्रै अध्ययनहरूमा बाल्यकालमा पाएका Adverse Childhood Experiences (ACEs)
वयस्क जीवनभर असर पार्ने देखिएको छ।

छोटोमा:

• मानसिक स्वास्थ्य
• शारीरिक स्वास्थ्य
• सम्बन्ध
• आत्मविश्वास
• निर्णय क्षमता
  सबैमा यसको प्रभाव पर्छ।

तर यो कुरा सहेर मात्रै होइन—बुझेर र निको पारेर जीवन बदल्न सकिन्छ।

---

केही कथाहरू — जसले हामीलाई आफ्नो कथा सम्झाउँछ

यी तीन कथाहरू काल्पनिक हुन्, तर यथार्थ भने यिनै जस्तै छ।
हाम्रो समुदायका धेरै मानिसहरू यिनै घाउ लिएर आज पनि बाँचिरहेका छन्।

---

१. अनिलको कथा: “Yes” भन्न सिकाएर “No” भन्न नदिएको बाल्यकाल

अनिल सधैं सबैलाई खुसि पार्ने मान्छे।
काममा, घरमा, साथीहरू बीच—सबै ठिक, सबैलाई सहयोग।

तर धेरैलाई थाहा थिएन—
उनको “Yes” को भित्र ठूलो थकान लुकेको थियो।

बचपनमा उनका बुबा–आमाले सधैं यही भने,
“अर्कोलाई दुःख नदेऊ, सबैलाई सम्मान गर।”
उद्देश्य राम्रो थियो, तर अनिलले आफ्नो चाहना दबाउन सिके।

आज—
उनी आफूलाई पहिचान गर्न संघर्ष गर्छन्।
किनकि वर्षौंदेखि उनले अरूका लागि मात्र बाँच्न सिके।

---

२. सरीलाको कथा: ‘छोटो गल्ती’ पनि ‘ठूलो अपराध’ जस्तो लाग्ने मन

सरीला काममा उत्कृष्ट छन्,
तर उनलाई सानो गल्ती पनि भयानक अपराध जस्तो लाग्छ।

किन?
किनकि बाल्यकालमा उनलाई सधैं आलोचना गरिएको थियो।
तुलना, चिप्लोपन, कठोर शब्द—
यी सबैले उनलाई ‘अपूरा’ बनाइदिएको थियो।

आज, वयस्क भएर,
साना–साना त्रुटिमा पनि उनी panic हुन्छिन्।
उहाँको शरीर त यहाँ छ,
तर मन अझै तिनै बाल्यकालका कठोर आवाजसँग लडिरहेको छ।

---

३. निरजको कथा: “पुरुष बलियो हुन्छ” भन्ने पाठले छोपिएको भावनाहरू

निरज शान्त, स्थिर, सधैं control मा।
तर उनको भावनाले कहिल्यै आवाज पाउँदैन।

बचपनमा बाबाले सधैं भन्थे:
“केटीजस्तो नरो, पुरुष बलियो हुन्छ।”

आज—
उनी कोहीसँग खुल्न सक्दैनन्।
न प्यारामा, न पीडामा।
उनको ह्यान्डसम मुस्कानभित्र
एक भावनाविहीन पुरानो घाउ लुकेको छ।

---

हाम्रो समुदायले किन यो विषय उठाउनै पर्छ?

१. हामीले मन खोलेर बोल्न सिकेनौँ

नेपाली समाजले धैर्य सिकायो,
तर मन खोल्ने कला सिकाएन।

२. प्रवासी जीवनले दबाब बढाउँछ

अमेरिकामा वा विदेशमा बस्दा—
Identity crisis, loneliness, cultural pressure—
पुराना घाउ चिलाउने काम गर्छन।

३. हामीले नबुझेका कुरा हामीले सन्तानलाई दिन्छौँ

यदि हामीले आफ्नो बाल्यकालका चोट बुझेनौ भने—
हाम्रो व्यवहार, कठोरता, silence—
हामीले अनजानेमै अर्को पुस्तकमा सारिरहन्छौं।

४. विज्ञानले नै भन्छ—यो कुरा गम्भीर छ

अध्ययनहरूले ठोकुवा गर्छन्:
unhealed trauma =
anxiety, depression, relationship failure, chronic diseases, low confidence, self-sabotage.

---

तर सुखद कुरा — निको पार्न सकिन्छ

उपचारका साना साना तर प्रभावकारी कदम:

✔ आफ्नो घाउ चिन्ने

सबै दुखाइलाई नाम दिनु।
“यो मसँग के भइरहेको छ?”
“यो किन भइरहेको छ?”

✔ आफैँलाई माया गर्ने (Reparenting)

आफ्नै inner child लाई माया, सुरक्षा, सुन्ने मौका दिनु।
जसरी कसैले त्यतिबेला दिएन।

✔ ध्यान र mindfulness

शरीर र मनलाई पुनः प्रशिक्षण दिने कला।
बिज्ञानले पनि mindfulness लाई trauma healing मा प्रभावकारी भनेर पुष्टि गरेको छ।

✔ खुलेर कुरा गर्ने

विश्वासिलो साथी, जोडी, परामर्शदाता।
मन खोलेर बोल्दा आधा घाउ आपैmँ पग्लिन्छ।

---

अन्तिम सन्देश—साँचो कुरा के हो भने…

बाल्यकालका घाउहरू तपाईंको गल्ती होइन।
तर निको पार्ने जिम्मेवारी भने तपाईंको हो।
किनकि—
यो तपाईंको जीवन हो,
तपाईंको खुशी,
तपाईंको भविष्य।

अहिलेबाट सुरु गरौँ।
मनभित्रको “सानो बच्चा” लाई हेर्ने, बुझ्ने, र माया गर्ने।
किनकि उसको healing नै आजको तपाईंको शक्ति बन्नेछ।